Problemli İnternet Kullanımından Siber Şiddete

İnternet, bireyler arasında iletişimi artıran ve bilgi paylaşımını kolaylaştıran bir iletişim aracıdır. Bu özelliği ile son dönemlerde internet hayatımızın ayrılmaz bir parçası haline gelmeye başlamıştır. Artan kullanım ile birlikte bazı bireyler ihtiyaçlarına göre internette geçirdikleri zamanı sınırlandırabilirken bazı bireyler sınır koymakta güçlük çekmektedirler. İlk dönemlerde bir ihtiyaca yönelik olan internet kullanımı, hem eğlence aracı hem de boş zaman değerlendirme amacıyla daha yoğun ve sürekli hale gelir. Bu aşamada henüz bir bağımlılıktan söz edilmez ancak bu durumu sorunlu internet kullanımı olarak değerlendirebiliriz. Daha yoğun kullanımda internet bağımlılığı olarak isimlendirilmektedir.

İnternetin sınırsız ve aşırı kullanılması, bireylerin hayatında çeşitli olumsuzluklara sebep olmaktadır. Bu olumsuzluklar sadece bireyin kendisine verdiği zararlarla sınırlı kalmamaktadır, başkalarının da bu durumdan etkilenmesine sebep olmaktadır. Siber şiddet de bireylerin internette geçirdikleri sürede karşılaştıkları olumsuz durumlardan biridir. İletişim araçlarının bir birey veya grup tarafından başkalarına zarar vermek amacıyla tekrarlı bir şekilde kullanılması olarak tanımlanmaktadır. Siber şiddet tanımlarının ortak özelliklerine bakıldığında internet erişimine sahip iletişim araçlarıyla tekrarlı bir biçimde yapılan, bireysel olduğu gibi grup tarafından da yapılabilen ve zarar vermek amacıyla gerçekleştirilen davranışlar karşımıza çıkmaktadır. Bu davranışlar rahatsız edici e-postalar ya da mesajlar göndermek, web siteleri üzerinden biri hakkında aşağılayıcı yorumlar yapmak, önemsememek, saygısız ifadeler kullanmak, dedikodu yapmak, söylenti yaymak, fiziksel olarak tehdit etme gibi birçok eylemi içermektedir.

Siber şiddetin iki temel özelliği vardır. İlki kimliğin gizli kalmasıdır, bu durum bireylere internet ortamında bir rahatlık hissi vermektedir. Şiddet uygulayan kişiler bu sayede sosyal baskıdan uzak kalırlar, ahlaki değerlere uyma zorunluluğu hissetmezler ve yapılan eylemin sonucunda bir yaptırım ile karşılaşılacağını düşünmezler. Bunun sonucunda da gerçek hayattakinden farklı roller ya da kimliklere bürünüp daha çok şiddete meyilli davranışlar sergileyebilirler. Siber şiddetin diğer özelliği ise şiddete katılan kişi sayısının kolayca artmasıdır. Sanal ortamda gerçekleşen şiddete bir anda yüzlerce kişi dahil olabilmektedir. Şiddet içeren materyalin kısa sürede çok sayıda kişiye kolayca ulaştırılabilir olması ve bu materyallerin saklanabilmesi siber şiddeti oldukça tehlikeli bir hale getirmektedir.

Siber şiddetin bir türü olan ve siber takip anlamına gelen stalk, tekrarlanan tehditler, taciz, elektronik posta ya da diğer bilgisayar temelli iletişim yoluyla bir insanın korkmasına, güvenliğinden endişe etmesine sebep olabilecek davranışları açıklamak için kullanılmaktadır. Bu kavrama her ne kadar sosyal medya aracılığıyla olduğundan farklı olarak daha sevimli anlamlar yüklense de şiddet ile iç içedir. Siber takip yolu ile bireylerin özel hayatlarına ilişkin bilgiler çeşitli sistemsel açıklar aracılığıyla elde edilebilmektedir. Bunun sonucunda bireyler vakitlerinin büyük bir kısmını buna harcayarak ısrarlı takip sürecini başlatabilmektedir. Aynı zamanda sosyal medyanın bilinçsiz şekilde kullanılması da bireyleri stalk için açık hedef haline getirebilmektedir.

Yapılan çalışmalarda internetin problemli kullanımı ile siber şiddet arasında bir ilişki bulunmuştur. Bir çalışmada günlük ortalama interneti kullanma süresi 11-16 saat ve 5-10 saat olan bireylerin 5 saatten daha az kullananlara göre daha fazla siber şiddet uyguladıkları bulunmuştur. İnternette harcanan süreye bakıldığında 7 saat ve üzeri internet kullanımının siber şiddetten mağdur olma durumunu etkilediği görülmüştür. Yine sohbet odaları gibi başka insanlarla fazlaca iletişimin gerçekleştiği ortamlarda bulunmanın, fazla sayıda sosyal ağ hesabı olmasının, sosyal medyada geçirilen sürenin artması, internette fazla zaman geçirmenin ya da riskli siber ortamlarda zaman harcamanın istenmeyen e-posta alımını artırarak siber şiddet mağduru olma ihtimalini de yükselttiği görülmüştür. Sosyal ağları sıklıkla kullanan bireylerin, nadiren kullananlara göre daha fazla siber zorba/mağdur oldukları belirlenmiştir.

İnternet kullanım süresinin ve sıklığının artmasının bağımlılık için risk faktörü olduğu bilinmektedir. Diğer yandan geçirilen zamanın artması siber şiddete maruz kalma oranını ve siber şiddet uygulama olasılığını artırmaktadır. Bu durum internette geçirilen zamanın sınırlandırılmasının birçok açıdan öneme sahip olduğunu göstermektedir.

Siber şiddete maruz kalındığında,

• Güvenilen birinden ya da resmi kurumlardan yardım istenmelidir.
• Neler olup bittiğini gerektiğinde yetkili mercilere göstermek için kanıt toplamak (metin mesajları ve sosyal medya gönderilerinin ekran görüntülerini almak gibi) faydalıdır. Bunlar yasal olarak bildirim yapıldığında dosyaya eklenecek kanıtlar olacaktır. Telefonun fabrika ayarlarına dönmemek ya da telefona format atmamak önemlidir.
• Şiddetin durması için bildirilmesi çok önemlidir. Bildirilen her siber şiddet sadece şiddete maruz kalan kişilerin değil, tüm insanların haklarının korunmasına yönelik önemli bir adımdır.
• İnternet üzerinden bir şiddete maruz kalındığında www.ihbarweb.org.tr adresinden başvuruda bulunulabilir.
• Daha ayrıntılı bilgi için https://www.egm.gov.tr/siber adresi ziyaret edilebilir.

Kaynaklar

1. Agatston, P. W., Kowalski, R., & Limber, S. (2007). Students' perspectives on cyber bullying. Journal of Adolescent Health, 41(6), S59-S60.
2. Akkoyunlu, B. (2002). Ögretmenlerin internet kullanımı ve bu konudaki ögretmen görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Egitim Fakültesi Dergisi(22), 1-8.
3. Aricak, T., Siyahhan, S., Uzunhasanoglu, A., Saribeyoglu, S., Ciplak, S., Yilmaz, N., & Memmedov, C. (2008). Cyberbullying among Turkish adolescents. Cyberpsychology & behavior, 11(3), 253-261.
4. Belsey, B. (2007). Cyberbullying: A real and growing threat. ATA Magazine, 14-21.
5. Calvete, E., Orue, I., Estévez, A., Villardón, L., & Padilla, P. (2010). Cyberbullying in adolescents: Modalities and aggressors' profile. Computers in Human Behavior, 26(5), 1128-1135.
6. Doğan, R. (2014). Kadına Yönelik Şiddetin Bir Türü Olarak, Israrlı Takip (Stalking) Kavramı ve Suçu. Ankara Barosu Dergisi, 2, 135-154.
7. Duarte, C., Pittman, S. K., Thorsen, M. M., Cunningham, R. M., & Ranney, M. L. (2018). Correlation of minority status, cyberbullying, and mental health: A cross-sectional study of 1031 adolescents. Journal of Child & Adolescent Trauma, 11(1), 39-48.
8. Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2007). Offline consequences of online victimization: School violence and delinquency. Journal of School Violence, 6(3), 89-112.
9. Hinduja, S., & Patchin, J. W. (2008). Cyberbullying: An exploratory analysis of factors related to offending and victimization. Deviant behavior, 29(2), 129-156.
10. İğdeli, F. (2018). Üniversite öğrencilerinin siber zorbalık, siber mağduriyet ve siber zorbalık duyarlılıklarının çeşitli değişkenler bağlamında incelenmesi (Master's thesis, Anadolu Üniversitesi).
11. Kokkinos, C. M., Antoniadou, N., & Markos, A. (2014). Cyber-bullying: An investigation of the psychological profile of university student participants. Journal of Applied Developmental Psychology, 35(3), 204-214.
12. Ögel, K. (2014). İnternet Bağımlılığı, İnternetin Psikolojisini Anlamak ve Bağımlılıkla Başa Çıkmak. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul.
13. Öztürk, Ö., Odabaşıoğlu, G., Eraslan, D., Genç, Y. & Kalyoncu, A. (2007). İnternet bağımlılığı: Kliniği ve tedavisi. Bağımlılık Dergisi, 8, 36-41.
14. Öztürk, H. K. (2016). Persistant Following As a Form Of Social Abuse-Stalking-An Evaluation Based on Motion Pictures. Route Educational and Social Science Journal, Volume 3(5), 117-132.
15. Patchin, J. W., & Hinduja, S. (2006). Bullies move beyond the schoolyard: A preliminary look at cyberbullying. Youth violence and juvenile justice, 4(2), 148-169.
16. Raskauskas, J., & Stoltz, A. D. (2007). Involvement in traditional and electronic bullying among adolescents. Developmental psychology, 43(3), 564.
17. Serçemeli, C. (2016). Sosyal Medyada Mahremiyetin Gizliliğini İhlalde Yeni Bir Trend Olan ‘'Stalk''a Hukuki Açıdan Bir Bakış.
18. Shariff, S., & Gouin, R. (2005, September). Cyber-dilemmas: Gendered hierarchies, free expression and cyber-safety in schools. In Safety and Security in a Networked World: Balancing Cyber-Rights and Responsibilities," Oxford Internet Institute conference, Oxford, UK.
19. Southworth, C., Finn, J., Dawson, S., Fraser, C., & Tucker, S. (2007). Intimate partner violence, technology, and stalking. Violence against women, 13(8), 842-856.
20. Tokunaga, R. S. (2010). Following you home from school: A critical review and synthesis of research on cyberbullying victimization. Computers in human behavior, 26(3), 277-287.
21. Tuncer, M., & Dikmen, M. (2016). Sosyal ağlarda bekleyen yeni tehlike: Siber zorbalık. Re-discovery Learning with Digital Learners, 94-102.

PAYLAŞ