Geçmişin Yansıması: Yıl Dönümü Etkisi Ve Bağımlılık
Yıl dönümü etkisi, geçmişte yaşanmış bir travmatik olayın yıl dönümünde veya bu tarihe yaklaşıldığında ortaya çıkabilir. Bu dönemde kişi, yaşamış olduğu travmatik yaşantının hatırlatıcılarına duygusal, fiziksel ve davranışsal tepkiler verebilir.
Kişiler yıl dönümlerinde kaygı, öfke, üzüntü gibi duygusal belirtilerle birlikte baş ağrısı, mide ağrısı gibi fiziksel belirtiler de yaşayabilir. Bunlara travmatik yaşantıyı yeniden yaşama (flashback), kaçınma davranışları, olumsuz inançlar, duygusal yoğunluk ve aşırı uyarılmışlık eşlik edebilir. Özellikle travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) tanısı almış kişilerde yıl dönümü etkisi daha yoğun bir şekilde hissedilebilir.
Yıl dönümü tepkilerinin öğretici yönleri de bulunmaktadır. Öz farkındalığın kazanımı, kişisel gelişim ve iyileşme için kişiye alan açabilir. Örneğin kişi bu sayede, kaybının yıl dönümünde yası nasıl tuttuğunu tekrar gözden geçirebilir veya pozitif değişim süreçlerine odaklanabilir.
Travmatik olayların yıl dönümlerinde bağımlılık sorunu olan bireylerin madde kullanımında artış görülebilmektedir. Ayrıca araştırmalar yıl dönümlerinde hâlihazırda kullanımı olmayan bireylerin bağımlılık davranışlarına geri dönme risklerinin de arttığını öne sürmektedir.
Yıl dönümünde artan bağımlılıkla ilişkili davranışlar genellikle duygusal bir tetiklenme ile başlayabilir ve madde kullanımını bir baş etme mekanizması olarak kullanmaya çalışabilir. Bu da bağımlılık döngüsünü yeniden başlatabilir veya tedavi sürecindeki ilerlemeyi kesintiye uğratabilir. Bağımlılık tedavisinde bu dönemi yönetmek için farkındalık, planlama ve sağlıklı baş etme mekanizmaları oluşturmak büyük önem taşır.
Yıl dönümü etkileriyle sağlıklı şekilde başa çıkmak için sosyal destek almak önemlidir. Ayrıca terapi ve stres yönetimi teknikleri bu süreçte etkili olabilir. Kişiler yıl dönümü yaklaşırken bu dönemi atlatmak için önceden hazırlık yapabilir ve olası tetikleyici faktörlerle baş etmek için sağlıklı yöntemler geliştirebilir. Meditasyon, derin nefes alma ve fiziksel aktiviteler gibi rahatlama teknikleri bu dönemdeki duygusal yoğunluğu hafifletebilir. Ayrıca destek gruplarına katılmak veya psikoterapi desteği almak, bu süreçte yalnız hissetmemek ve sağlıklı baş etme becerilerini geliştirmek açısından faydalı olacaktır.
Bağımlılık tedavisinde yıl dönümünün etkileri göz önünde bulundurularak bireysel tedavi planları oluşturulmalı ve danışanların bu kritik dönemde desteklenmesi sağlanmalıdır. Bu, yalnızca bağımlılıkla değil, aynı zamanda altta yatan travma ile mücadele etmenin ve bireyin genel iyileşme sürecinin desteklenmesinin önemini vurgulamaktadır.
Sonuç olarak yıl dönümü etkisi, travmatik olayların birey üzerindeki uzun vadeli etkilerini yönetmek ve bağımlılık tedavisinde başarılı bir yaklaşım geliştirmek için dikkate alınması gereken önemli bir faktördür. Yıl dönümü etkilerini anlamak ve sağlıklı baş etme stratejilerini benimsemek, iyileşme sürecinde kilit rol oynar.
Volkan Şahin
Psikolog
KAYNAKÇA
Dayton, T. (2005). The use of psychodrama in dealing with grief and addiction-related loss and trauma. Journal of Group Psychotherapy Psychodrama and Soiometry, 58(1), 15-35.
Hiyoshi, A., Berg, L., Saarela, J., Fall, K., Grotta, A., Shebehe, J., ... & Montgomery, S. (2022). Substance use disorder and suicide-related behaviour around dates of parental death and its anniversaries: a register-based cohort study. The Lancet Public Health, 7(8), e683-e693.
Huggard, P., & Himiona, K. (2016). Interweaving loss, grief, and addiction. New Zealand Journal of Counselling, 36(1).
Gabriel, M. A. (1992). Anniversary reactions: Trauma revisited. Clinical Social Work Journal, 20(2), 179-192.
Grotta, A., Liu, C., Hiyoshi, A., Berg, L., Kawachi, I., Saarela, J., & Rostila, M. (2023). Suicide around the anniversary of a parent's death in Sweden. JAMA network open, 6(4), e236951-e236951.
Mintz, I. (1971). The anniversary reaction: A response to the unconscious sense of time. Journal of the American Psychoanalytic Association, 19(4), 720-735.
PAYLAŞ