Elektronik Sigara’nın Fizyolojik Ve Psikolojik Etkileri

Elektronik sigaralar, bir ısıtıcı vasıtasıyla, kartuşunda bulunan nikotini ve diğer maddeleri solunabilir bir buhar haline getiren, batarya ile çalışan cihazlar olarak tanımlanmaktadır. Kartuşunda bulunan sıvı, çeşitli aromalar (mentol, çilek, çikolata vb.) içerir. Buna ek olarak elektronik sigaraların kartuşlarındaki nikotin miktarları da değişebilir.  Normal sigara, puro, pipo, kalem veya USB gibi günlük hayatta kullanılan eşyalara benzer şekilde ve boyutta üretilebilmektedir. Elektronik sigaralarda, normal sigarada olduğu gibi bir yanma olayı gerçekleşmez. Ancak normal sigaranın ateşine benzer bir görünüm elde etmek için bazı elektronik sigaraların uç kısmında kırmızı-turuncu renkli bir LED ışık bulunur.

Elektronik sigaraların sağlığa zararlarına bakıldığında kanser, gözlerde ve diğer organlarda tahriş, zatürre, astım ve KOAH gibi solunum sistemi rahatsızlıkları, çarpıntı, kalp krizi, kuru öksürük, vertigo, vücut ağrıları, midede gaz ve ekşime, hasta hissetme, kusma, terleme, ishal (diyare), hıçkırık, el ve ayaklarda üşüme gibi sorunlar yarattığı saptanmıştır. Yapılan araştırmalar, elektronik sigara kullanan kişilerin bronşit olma olasılıklarının daha fazla olduğunu göstermiştir. Elektronik sigaraların yanlış kullanımı, korsan satın alımı gibi durumlarda cihazın kısa devre yapması veya yanması sonucunda istenmeyen kazalar ve yaralanmalar da meydana gelebilir.

Elektronik sigaraların fiziksel sorunların yanı sıra ruh sağlığına da zararlı etkileri vardır. Yapılan araştırmalara göre, kişiler olumsuz duygular yaşadıklarında veya stresli olaylarla baş etmekte güçlük çektiklerinde, sigara kullanımını çözüm yolu olarak görme eğilimine girerler. Buna ek olarak, kullanıcılar kaygılı oldukları zamanlarda sigara kullanırlarsa kaygılarının giderileceğini düşünebilmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre, elektronik sigara kullanan kişilerin kaygı bozukluğu ve depresyon yaşama olasılıkları fazladır. Benzer şekilde mentol, çilek, çikolata gibi aroma kullanımının depresyon ve kaygı belirtileriyle ilişkili olduğu ortaya koyulmuştur. Ayrıca kişilerin hem geleneksel sigara hem de elektronik sigara kullanmasının da depresyon ve kaygı belirtilerini arttırdığı saptanmıştır.

Elektronik sigara kullanımı, uyku güçlüklerinin ortaya çıkma potansiyelini de artırmaktadır. Bu bilgiyle tutarlı olacak şekilde, kişinin uyku kalitesinin kötü olmasının, elektronik sigara bağımlılığının yüksek olmasıyla bağlantılı olduğu ortaya koyulmuştur.

Araştırmalara göre dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna ait bazı belirtiler ile elektronik sigara kullanımı arasında da bir ilişki olduğu düşünülmektedir. Elektronik sigara kullandığını belirten kişilerin dürtüsellik düzeylerinin de yüksek olduğu vurgulanmıştır.

Elektronik sigara kullanımı, bağımlılığın ortaya çıkması ve devam etmesi, bağımlılık şiddetinin fazla olması, diğer bağımlılık türleriyle (madde ve kumar) ilişkili olması açısından sorun teşkil edebilir. Yapılan bir araştırmaya göre, daha önce hiç tütün kullanmamış kişilerin elektronik sigara kullanmaya başlaması, tütün kullanımına başlamak için bir basamaktır. Özellikle hem geleneksel sigaranın hem de elektronik sigaranın birlikte kullanımı nikotin bağımlılığının devam etmesine sebep olabilir. Dolayısıyla, bu tür bir kullanımı tercih eden kullanıcıların nikotin bağımlılık seviyelerinin daha fazla olabileceği vurgulanmıştır. Elektronik sigara kullanımı diğer bağımlılık türlerine de zemin hazırlayabilir. Bir araştırmaya göre, elektronik sigara kullanımının madde kullanımına ve kumar oynama davranışına sebep olabilmektedir.

Yukarıdaki bilgilere bakıldığında, elektronik sigaranın fiziksel ve psikolojik sıkıntılar yarattığı anlaşılmaktadır. Buna rağmen elektronik sigaraların popülerliği halk arasında gittikçe artmaktadır. Halk sağlığından sorumlu personeller elektronik sigara kullanımına şüpheyle yaklaşmakta ve elektronik sigaraları halk sağlığı sorunu olarak ele almaktadırlar.

Uzman Psikolog İrem Nur KAYA

Klinik Psikolog Cüneyt KALENDER

KAYNAKÇA

Alver, İ. A. (2021). Elektronik sigara (e-sigara) likit ve aerosollerinin halk sağlığı üzerine etkileri. İzmir Tepecik Eğitim Hastanesi Dergisi, 31(1), 9-15.

Brett, E. I., Miller, M. B., Leavens, E. L., Lopez, S. V., Wagener, T. L.ve Leffingwell, T. R. (2020). Electronic cigarette use and sleep health in young adults. Journal of Sleep Research, 29(3), e12902.

Cummins, S. E., Zhu, S. H., Tedeschi, G. J., Gamst, A. C. ve Myers, M. G. (2014). Use of e-cigarettes by individuals with mental health conditions. Tobacco Control, 23(3), 48-53.

Cwalina, S. N., Pacek, L. R., Barrington-Trimis, J. L., Tackett, A. P. ve  Pentz, M. A. (2021). Cross-sectional associations of multiple tobacco product use with depressive and anxiety symptoms among young adult e-cigarette users. Substance Use & Misuse, 56(12), 1807-1814.

Dayi, A., Kahraman, S., & Korkut, S. E. (2019). Elektronik sigara kullanıcılarının elektronik sigaraya yönelik tutumları ve günlük kullanım alışkanlıkları. Bağımlılık Dergisi, 20(1), 32-39.

Duruk, E. İ. (2019). Sigara ve e-sigara kullanımının kimlik üzerine olan etkilerinin incelenmesi (Yüksek lisans tezi). Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Erişim No. 570340).

Dvorsky, M. R., ve Langberg, J. M. (2019). Cigarette and e-cigarette use and social perceptions over the transition to college: The role of ADHD symptoms. Psychology of Addictive Behaviors, 33(3), 318.

Göktaş S, Önsüz M.F., Işıklı B. ve Metintaş S. (2018). Elektronik sigara. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 3(3), 55-62.

Grant, J. E., Lust, K., Fridberg, D. J., King, A. C. ve Chamberlain, S. R. (2019). E-cigarette use (vaping) is associated with illicit drug use, mental health problems, and impulsivity in university students. Annals of Clinical Psychiatry: Official Journal of The American Academy of Clinical Psychiatrists, 31(1), 27.

Köseoğlu, E., Uğur, F., Saraymen, R., Canatan, H., Coşkun, A. ve Bilgen, M. (2014). Elektronik sigara kullanımına objektif bakış. Çukurova Medical Journal, 39(3), 572-580.

Özdemir, S. ve Yaman Üzümcü, L. (2019). Elektronik sigara kullanımı ve sağlık üzerine etkileri. Türkiye Klinikleri Journal of Biostatistics, 2(3), 142-150.

Yavuz, M. (2020). Nikotin bağımlılığından psikolojik dayanıklılık ve duygu düzenleme güçlüklerinin rolü (Yüksek lisans tezi). Yüksek Öğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanından erişildi (Erişim No. 624459).

Yıldırım Öztürk, E.N., Uyar, M. ve Öztürk, M. (2021). Elektronik sigara ve sağlığı etkileri. Arşiv Kaynak Tarama Dergisi, 30(2), 94-100.

Zvolensky, M. J., D'Souza, J., Garey, L., Alfano, C. A., Mayorga, N. A., Peraza, N. ve Gallagher, M. W. (2020). Subjective sleep quality and electronic cigarette dependence, perceived risks of use, and perceptions about quitting electronic cigarettes. Addictive Behaviors, 102.

PAYLAŞ