Bağımlılık ve Sosyal Hizmet
Bağımlılık, içerisinde biyolojik, psikolojik ve sosyal unsurları barındıran toplumsal bir sorundur. Bu sorunun çok boyutlu olması, çözüme yönelik atılan tekil adımların başarılı olmasını zorlaştırmaktadır. Bu sebeple bağımlılık alanına dair kalıcı çözümler geliştirmenin yolu multidisipliner çalışma alanlarının artırılmasından geçmektedir. Bu multidisipliner çalışmalar içerisinde bulunan uzmanlar, bireye, bireyin çevresine, bireyin içinde bulunduğu sistemin yapısına odaklanmalı ve bütüncül bir iyileşmeyi planlamalıdır. Sosyal hizmet uzmanları da bu multidisipliner çalışmalar içerisinde bütüncül iyileşme için oldukça önemli roller üstlenmektedir.
Sosyal hizmet mesleği mikro, makro ve mezzo boyutlarda bireylerin iyilik hallerini artırmayı amaçlar. Bu amacı gerçekleştirirken özellikle arabuluculuk, danışmanlık, hizmetler arasında aracılık ve savunuculuk rollerini kullanan sosyal hizmet uzmanları müracaatçının toplum içerisinde psikososyal açıdan işlevselliğini artırarak sürdürmesi için mücadele ederler.
Bağımlılık alanında çalışan sosyal hizmet uzmanlarıysa öncelikle bağımlı birey, ailesi ve sosyal risklerine yönelik ayrıntılı bir değerlendirme yapar. Bu değerlendirmeyi tedavi ekibiyle paylaşır. Gerçekleştirilen bu değerlendirme sonrasında, bağımlı bireyin hayatında yer alan ve bağımlılığına etki eden psikososyal unsurlar belirlenir ve bu unsurlar üzerine müdahale stratejileri geliştirilir. Müdahaleler kişiye özgüdür, danışanın bulunduğu yerden başlar ve danışanın iyilik haline en hızlı etki edebilecek şekilde planlanır.
Yeşilay Danışmanlık Merkezi'nde (YEDAM) görev yapan sosyal hizmet uzmanları, yukarıda bahsi geçen kapsamlı değerlendirmeyi yaptıktan hemen sonra, Sosyal Risk İndeksi (SORİ) ile danışanın sosyal risk ve ihtiyaçlarını niceliksel olarak ölçer. Bireyin sosyal katılımını sağlamak, sosyal ihtiyaçlarını karşılamak, sosyal hayatına yönelik düzenleme yapmak, danışmanlık süreci yürütmek amacıyla Sosyal Çalışma Matriksine (SÇM) uygun olarak müdahale planını oluşturur ve uygulamaya başlar. Bu süreç içerisinde danışanı sosyal rehabilitasyon çalışmalarına yönlendirilir. Sosyal hizmet uzmanları planlamış olduğu tüm bu müdahale adımlarının niteliğini artırmak ve hızlı bir şekilde sonuç alabilmek için kurumsal iş birlikleri geliştirir. Bu müdahale süreci içerisinde belirli aralıklarla danışanın sosyal riskleri üzerine değerlendirme yapar ve müdahalelerin, sosyal risklerin azalması ve artması üzerindeki etkisini aylık olarak Sosyal Risk İndeksi (SORİ) aracılığıyla izler.
Bağımlılık çok yönlü sosyal sorunları içermesi sebebiyle çok boyutlu, bütüncül ve kapsamlı bir analiz ve izleme sürecini gerekli kılar. Sosyal hizmet uzmanı da dinleme becerisi, gizlilik ilkesi, güven ilişkisi, onay ve kabul, değerlendirme, tedavi planlama, hedef oluşturma ve devamlı takibi ile destek sürecini yürütür. (YEDAM Model Kitabı, Yeşilay Yayınları 2021.)
Fırat İşler / Sosyal Hizmet Uzmanı
Kaynaklar
- Polat, Gonca, "Madde Bağımlılığı Tedavisinde Sosyal Hizmet Mesleği", Okmeydanı Tıp Dergisi, 2014, S. 30; Ek Sayı: 2, s. 143-148
- YEDAM Model Kitabı, Yeşilay Yayınları 2021
PAYLAŞ