Teknoloji Bağımlılığı ve Psikolojik İyi Oluş

26.06.2025

Teknolojinin gelişmesi ile günümüzde iletişim kanallarından en çok tercih edilen internet olarak karşımıza çıkmaktadır. İnternetin kullanım oranlarının artmasıyla iletişim üzerine belirtilen görüşlerde ayrılıklar ortaya çıkmıştır. Teknoloji kullanımının zararlarını önlemek için tamamen kesmek değil, doğru kullanımı öğrenmek ve öğretmek olacaktır. Bu sebeple ilk hedefimiz kısıtlamak değil, teknolojiyi doğru kullanmayı öğrenmek olmalıdır. We Are Social ve Hootsuite tarafından ortak yayımlanan “2020 Türkiye İnternet Kullanımı, Sosyal Medya, Mobil Kullanım ve E-Ticaret” raporunda günümüzde Türkiye’de 62 milyon internet kullanıcısı bulunurken, 54 milyon sosyal medya kullanıcısı bulunmaktadır. Sosyal medya kullanımı yalnızca iletişim ve etkileşim sağlaması amacı ile değil, bilgi paylaşımı, oyun oynama, içerik oluşturma gibi birçok ihtiyaç durumuna hitap edeceği düşünülmektedir. 

Ayrıca internetin yaygınlığı ve ilgi çekici içeriği bazı bireylerde internet kullanmaya yönelik karşı koyulamaz bir istek uyandırmıştır. Bu durum araştırmacılar tarafından internet bağımlılığı, problemli internet kullanımı ya da patolojik internet kullanımı olarak ifade edilmiştir.

Psikolojik İyi Oluş

İlk olarak Ryff’in kullandığı psikolojik iyi oluş kavramı, kişinin varlığını olumlu şekilde algılayıp bağımsız bir kişiliğe sahip olması, yeteneklerini ve kapasitesini geliştirmeye açık olması, istek ve ihtiyaçlarını karşılayacak şekilde diğer bireylerle temas kurabilmesi, geçmişiyle barışık olup geleceğine dair planlar yapmakta istekli olması durumudur. Problemli akıllı telefon kullanımının bulanık görme, boyun ve bileklerde ağrı gibi fiziksel sağlık sorunlarının yanında bazı sosyal ve psikolojik sorunlara da yol açtığına dair çalışmalar mevcuttur. Akıllı telefon bağımlılığı ile psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkiyi ele alan çalışmalar bu iki bağlam arasında negatif yönlü bir ilişkiyi ortaya koymakta ve akıllı telefon bağımlılığının iyi oluş için olumsuz etkileri olduğunu göstermektedir. Teknoloji kullanımını kontrol edemeyen bireyler diğerleriyle yakın ilişkiler geliştirmekte sorunlar yaşamakta daha kırılgan ve gerçekçi olmayan bir iletişim ağı oluşturmaktadırlar. Bu sonuçlar, akıllı telefonların ve internet erişiminin bazı bireyler için beklenildiği gibi iletişimi kolaylaştırmaktan öte iletişimi niteliksel olarak bozduğunun altını çizmektedir. Bu durum yaşamı çekilmez ve anlamsız kılarak bireyin kendi yaşamı hakkındaki değerlendirmeleri olarak kabul edilen psikolojik iyi oluş üzerinde olumsuz etkiler meydana getirebilmektedir.  

Derya Nur ABA

Sosyal Hizmet Uzmanı 

Alıntılar:

• Block, J. J. (2008). Issues for the DSM-V: Internet addiction. The American Journal of Psychiatry, 165, 306-307.
• Çetin-Dağlı, M. ve Gündüz, B. (2017). Üniversite öğrencilerinde yalnızlık ve psikolojik iyi oluş ilişkisinde problemli internet kullanımının aracı rolü. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44, 339-357.
• Çimen, L. (2008). Üniversite öğrencilerinin internet bağımlılığı ile sanal ortam yalnızlık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(68), 1431-1452.
• Gökçearslan, Ş., Yıldız-Durak, H., Berikan, B. ve Sarıtepeci, M. (2021). Smartphone addiction, loneliness, narcissistic personality, and family belonging among university students: A path analysis. Social Science Quarterly,
• Hazar, M. (2011). Sosyal medya bağımlılığı: Bir alan çalışması [Social media dependency-filed survey]. İletişim, Kuram ve Araştırma Dergisi, 32, 151-175.
• Horwood, S. ve Anglim, J. (2018). Personality and problematic smartphone use: A facet-level analysis using the Five Factor Model and HEXACO frameworks. Computers in Human Behavior, 85, 349–359.
• Kayis, A. R., Satıcı, B., Deniz, M. E., Satıcı, S. A. ve Griffiths, M. D. (2021). Fear of covid-19, loneliness, smartphone addiction, and mental wellbeing among the Turkish general population: A serial mediation model. Behaviour & Information Technology. Advance online publication.
• Lee H., Ahn H., Choi S. ve Choi W. (2014). The SAMS: Smartphone addiction management system and verification. Journal of Medical Systems, 38(1), 1-10.
• Odacı, H. ve Çıkrıkçı, Ö. (2017). Differences in problematic internet use based on depression, anxiety, and stress levels. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 4(1), 41-61.
• Ryff, C. D., Lee, C., & Keyes, M. (1995). The structure of psychological well-being revisited. Journal of Personality and Social Psychology, 69(4), 719–727.

PAYLAŞ