Tehlikeli Kristal: Metamfetamin ve Etkileri

Halk arasında kristal, ateş buz, met gibi isimlerle de bilinen metamfetamin, kuvvetli bağımlılık yapıcı etkisi olan renksiz ve kokusuz bir maddedir. Kimyasal yapıları amfetaminlere benzese de merkezi sinir sisteminde daha güçlü etkilere sahip bir stimülandır. Burundan çekilebilir, ağız yoluyla alınabilir ve damar yoluyla kullanılabilir. Metamfetaminin kısa/uzun süreli kullanımı dolaşım, solunum, nörolojik sorunlarla birlikte anksiyete, saldırganlık ve depresyon gibi birçok ruh sağlığı sorununa neden olmaktadır.

Türkiye'de metamfetamin kullanıcı düzeyi tam olarak bilinmemektedir. Fakat yaş, düşük eğitim düzeyi ve diğer psikoaktif maddelerin kullanımı, metamfetamin kötüye kullanımı ile ilişkilidir. Yapılan araştırmalar ve hazırlanan raporlar incelendiğinde dünyada yaklaşık 185 milyon kişinin yasal olmayan maddeler kullandığı, bu kişilerden 33.4 milyonunun amfetamin kullanıcısı olduğu görülmektedir.

Kullanıldıktan 8-24 saat boyunca kişiye etki eden metamfetamin düşük dozda kullanıldığında uyanıklık, enerji yoğunluğu, sinirlilik, iştahsızlık, aşırı güven gibi etkilere sebep olabilir. Metamfetaminin yarattığı etkiler hızlıca başlayıp, hızlıca sonlanmaktadır. Bundan dolayı kullanıcılar tekrarlayıcı dozlara ihtiyaç duyabilirler. Yüksek dozda kullanıldığında ise saldırganlık, korku, huzursuzluk, kaygı, şiddet davranışları, psikomotor bozukluklar, panik ve paranoyaya neden olabilir. Metamfetamin kullananların %6-46'sında "metamfetamin ile ilişkili psikoz" geliştiği tahmin edilmektedir. Tek doz kullanım ya da yoksunluk sırasında görülebilen psikoz genellikle geçici olsa da yüksek doz kullanıma bağlı olarak gelişen psikozların kalıcı olma olasılığı yüksektir. Metamfetamin kullanıcılarında psikiyatrik belirtilere ek olarak bazı fiziksel rahatsızlıklar da görülür.  Kan basıncında ve kalp atışlarında artış, hızlı soluk alıp verme, böbrek yetmezliği, baş dönmesi, kalp krizi gibi etkiler görülebilir. Ciddi diş problemleri, vücutta yaralar ve aşırı kilo kaybı metamfetaminin uzun süreli etkileri arasındadır. Yapılan araştırmalar, metamfetamin kullanımının hafıza ve dikkat gibi bilişsel işlevler üzerinde olumsuz etkilere ve hasarlara sebep olduğunu göstermektedir.

Metamfetaminin psikiyatrik ve fiziksel belirtilerinde olduğu gibi, yoksunluğuna eşlik eden semptomlar da oldukça rahatsız edicidir. Depresyon, sinirlilik, yorgunluk, artan iştah, anksiyete, saldırganlık ve metamfetamin için yoğun istek sık görülen semptomlardır. Depresif semptomlar metamfetamin yoksunluğunda görülen en belirgin semptomlardır ve 2 haftalık ayıklık döneminden sonra da devam edebilir. Yoksunluk döneminde görülen bu semptomlar intihar düşüncelerine neden olabilir.

Genel tabloya bakıldığında; metamfetamin güçlü bağımlılık yapıcı etkisinin yanında kısa ve uzun vadede kullanıcılara ciddi psikolojik ve fizyolojik etkileri olan bir maddedir. Belirtilen etkiler görüldüğünde bir uzmanla görüşülmeli, tıbbi destek süreci başlamalıdır.

Psikolog Simge Sezer
 

Kaynaklar

Eslek, A. (2019). Amfetamin ve Metamfetamin . Bağımlılık Tanı, Tedavi, Önleme içinde (291-296).  İstanbul: Yeşilay Yayınları.

Evren, C., & Bozkurt, M. (2018). Metamfetamin Güncellemesi: Son Zamanlarda Karşılaştığımız Eski Bir Problem. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 31:1-10. doi: 0.5350/DAJPN20183101001

Ögel, K. (2017). Bağımlılık ve Tedavisi Temel Kitabı. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.

Thomas, E., Nordahl , M., Ruth Salo, P., & Martin Leaoman , M. (2003). Neuropsychological Effects of Cronic Methamphetamine Use on Neurotransmitters and Cognition: A Review. The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences, 15(3), 317-25. doi: 10.1176/jnp.15.3.317

PAYLAŞ