Sigarayı Bırakmak İçin Ne Yapmalı?

Şimdi 10 Adımda Sigarayı Bırakmanın, İyi ve Sağlıklı Yaşamın Tam Zamanı!

Tütün Bağımlılığı Nedir?

İçerisinde 4000'den fazla kimyasal madde bulunduran sigaranın, e-sigaranın, nargilenin, piponun, ısıtılmış tütün ürünlerinin içilmesi veya dumanlarının solunması zamanla kişide psikolojik ve fiziksel bağımlılık oluşturur. Önüne geçilebilir en önemli ölüm sebeplerinden biri olan bu tütün ürünlerinin içerisinde yer alan ve bağımlılık yapan madde nikotindir. Tütün bağımlılığı; beyinin yapısını ve fonksiyonlarını kalıcı olarak değiştiren ve kişinin önüne geçemediği tekrarlayan tütün kullanımına neden olan bir beyin hastalığıdır. Kişiler tütün kullanımlarından dolayı sorun yaşamalarına rağmen bu ürünleri kullanmaya devam ederler. Tütün bağımlılığı kişide önemli fiziksel ve ruhsal sağlık sorunları açmaktadır ve tütün bağımlılığının mutlaka tedavi edilmesi gerekmektedir.

Bırakırken Neler Yaşanır?

Tütün kullanmayı bırakırken kişilerin karşılaşabileceği bazı fiziksel ve psikolojik sorunlar görülebilir. Tütün içmenin bırakıldığı ilk günlerde baş ağrısı yaşanabilmektedir. Ağızda kuruluk veya metalik bir tat hissedilebilir. Bu bedenin tütünden arınma döneminde gösterdiği belirtilerdendir. Kaygı, huzursuzluk, sinirlilik, kalp atımında azalma, odaklanma güçlüğü, iştah artışı ve kilo alımı, terleme, stres ve tütün aşermesi gibi durumlar yaşanır. Kişiler kendilerini rahatsız edebilecek fiziksel ve psikolojik belirtilere hazırlıklı olmalıdır. Ancak bu durumun normal ve geçici bir durum olduğu bilinmelidir.

Tütün Kullanmayı Bıraktıktan Sonraki Kazançlar Neler?

• 2 saat sonra nikotin vücudunuzu terk etmeye başlar.
• 6 saat sonra kalp atış hızı ve kan basıncı düşmeye başlar.
• 12 saat sonra sigara dumanından kaynaklanan zehirli karbon monoksit kan dolaşımınızdan temizlenir ve ciğerlerinizin daha iyi çalışmasını sağlar.
• 2 gün sonra tat ve koku duyularınız keskinleşir.
• 2-12 hafta içinde kan dolaşımı iyileşir, bu da yürüme, koşma, daha rahat merdiven ve yokuş çıkma gibi fiziksel aktiviteleri kolaylaştırır.
• 3-9 hafta sonra öksürme, nefes darlığı, hırıltı gibi problemler azalır ve akciğerleriniz güçlenir.
• 5 yıl sonra kalp krizi riski yarıya iner.
• 10 yıl sonra akciğer kanseri riski yarıya iner, kalp krizi riski hiç sigara içmemiş bir kişinin riskiyle aynı orana düşer.
• Ciltteki kırışıklıklar ve yaşlanma belirtileri azalmaya başlar.
• Ekonomik olarak iyileşme başlar.
• Kişiler kendini daha iyi hissetmeye başlar.
• Ev, araba, elbise ve kişinin nefesinin daha iyi kokması görülür.
• Kişiler yakınlarına ve çocuklarına daha iyi örnek olmaya başlar.
• Sağlıklı bebek ve çocuklara sahip olabilme gibi kazançlar elde edilir.

Nasıl Bırakabilirim?

Sigarayı bırakmak çoğu kişi için zorlayıcı olabilir. Bu zorluğun üstesinden gelebilmeniz için ilk adım, bu sürece başlamadan önce bazı hazırlıklar yapmaktır:

Aşama #1

Ne kadar Sürede Bırakılır?

Tütün bağımlılığına müdahale görüşmeleri değerlendirme ve buna uygun müdahalenin planlanması, izleme görüşmeleri, tekrar kullanmayı önleme görüşmeleri ve telefonla takip süreçlerini içeren 4 ana aşamadan oluşur. Bu süreçlerin uzunluğu bireysel olarak değişiklik gösterebilmektedir. Kişinin motivasyonu, bağımlılık şiddeti, çevresel ve ruhsal faktörler başta olmak üzere bırakma ve tedavi süresini etkileyen birçok etken bulunmaktadır.

Tütün kullanımını bırakma süresini anlamak için öncelikle kişilerin bırakma süreçlerini incelememiz gerekmektedir. Tütün kullanımını bıraktıktan sonraki ilk 1 ay kişilerin fiziksel ve psikolojik yoksunluk yaşadıkları dönemdir. Bu dönemde ya da öncesinde kişilerin tıbbi ve ya psikolojik destek ihtiyacı değerlendirilip müdahaleye başlanması sürecin daha sağlıklı ve hızlı ilerlemesine destek olacaktır. 1-3 ay arası kişilerin isteklerinin azaldığı fakat depresyon, halsizlik gibi etkilerin gözlemlenebileceği dönemdir. 3-6 ay arası kişiler boşluk, bıraktıkları ürünün yerini doldurma hissi yaşayabilirler. Bu dönemde tekrar kullanmayı önleme çalışmaları büyük önem teşkil etmektedir. 6 ay ve sonrası kişilerin yeni yaşam tarzı oluşturdukları dönemdir. Genel sürece baktığımızda 6 aydan sonra kişilerin kısmi iyileşme, 1 yıldan sonra ise iyileşme aşamasına girdiğini söyleyebiliriz.

Bireyler arası bırakma süresi ve bu süreçte yaşanılanlar farklılık gösterir. YEDAM' da kişilerin motivasyonu, bağımlılık şiddetleri, ruhsal ve çevresel faktörleri göz önünde tutularak görüşme planı oluşturulur. Bu görüşmeler, kişinin bırakma sürecinin daha sağlıklı geçmesine yardımcı olmak için planlanan görüşmelerdir. Tedavinin süresi kişiden kişiye farklılık göstermektedir. 

Hangi Yöntemler Kullanılır?

Tütün bağımlılığına dair Türkiye'de geçerliliği olan tedavi yöntemleri danışmanlık, psikoterapi ve ilaç tedavisidir. Sağlık Bakanlığı'na bağlı sigarayı bırakma polikliniklerinde ücretsiz olarak ilaç desteği sunulmaktadır. YEDAM bünyesinde tütün bağımlılığına müdahale programı geliştirilmiştir. Bu kapsamda danışmanlık hizmeti verilmektedir. Bilimsel araştırmalar, bağımlılık şiddeti hafif ve orta düzey olan kişilerin, sigarayı bırakmak için danışmanlık aldıkları zaman daha başarılı olduklarını göstermektedir. Bağımlılık şiddeti yüksek olan kişiler için ise danışmanlığın yanı sıra ilaç desteği önerilmektedir. Sigarayı bırakmak için YEDAM'a başvuran kişilerin bağımlılık şiddeti tespit edilerek kişiye uygun tedavi yöntemi belirlenmektedir. Danışan ile birlikte sigarayı bırakma tarihi belirlenir. O tarihe kadar hazırlık dönemi üzerine çalışılır. Danışan, sigarayı bıraktıktan sonra psikolog tarafından belli bir süre daha takip edilir. Sigarayı bırakma sürecinde aşermeler ile baş etmek amacıyla bir süreliğine nikotin bandı veya nikotin sakızı kullanılabilmektedir. Tütün bağımlılığı konusunda akupunktur ve hipnoz gibi alternatif bazı tedavilerde vardır. Ancak bu yöntemler bilimsel olarak etkisi kanıtlanmış değildir.

Sigara Kullanımını Değerlendirme Ölçeği

Fagerström Nikotin Bağımlılık Testi'ndeki sorulara cevap vererek kendinizi test edebilirsiniz. Teste erişmek için tıklayınız.

Tütün Bağımlılığı Sık Sorulan Sorular