Bağımlı Ailesindeki Roller
Bağımlılık, kişinin maddeye karşı aşerme duyması, o maddeye ulaşma ile ilgili aşırı zaman kaybı, madde olmadığında onunla ilgili düşüncelerin olduğu, sosyal yaşantının bozulduğu biyopsikososyal hastalıktır. Bağımlılık kişide duygu, düşünce, davranış değişikliğine sebep olup tıpkı şeker ve tansiyon hastalığı gibi iyileşmeyen ama düzelebilen kronik bir beyin hastalığıdır.
Bağımlılık hastalığı kişinin aile içindeki rollerini de etkilemektedir. Bu roller bağımlı bireyin ev içindeki yaşantısını etkilemekte, bireyi anlama, hastalığı tanımlama konusunda önem taşımaktadır.
Bağımlı bireyin ailelerinde farklı roller vardır:
Baş yapıcı rolü: Genelde bu roller anne ve babaya aittir bağımlı bireyi korurlar öfke ve çaresizlik gibi duygular hissederler, hayatlarını bağımlının iyi olmasına adamışlardır.
Kahraman rolü: Bu rol en büyük çocuk tarafından üstlenilir, hep düzenli titiz kişilerdir, doğruları söyler herkes ona güvenir bu kişiler kendini uzun süre hissedemez aile sorunlarını çözemeyip eksiklik duygusu yaşarlar.
Günah keçisi/ şamar oğlanı rolü: Genellikle ikinci çocuklardır aşağılık kompleksi duyarlar, dışlanır yabancı olarak görülür bazen aile içinde karışıklığa yol açan bireylerdir.
Yitirilmiş üye rolü: Bir köşeye çekilmiş incinmiş kişilerdir, karışıklıktan kaçmak isterler kendilerinin görünmez olduklarını ikna etmeye çalışırlar. Son rol ise maskot rolüdür, ailenin en küçüğüdür hareketli ve neşeli kişilerdir.
Bağımlılık tedavisi uzun süren ve sabır gerektiren bir süreçtir. Bağımlılığı ve bağımlı bireyi anlamak ve ona yardım etmek tedavide büyük önem taşımaktadır. Bağımlılığın, tedavi gerektiren kronik bir hastalık olduğunu bilmek, tedavi sürecini kolaylaştıracaktır. Bu süreçte ailelerin tedaviye aktif katılımı, bireyi ve hastalığını anlamaya çalışması tedavi sürecinde bireye destek olmasına katkı sağlayacaktır. Ailenin, geçmişi bir kenara bırakıp geleceğe odaklanması, ailedeki rollerin farkına varması, kişinin tedaviye başlaması ve devam etmesine yardımcı olacaktır.
Yunus Emre Şeker
KAYNAKÇA
- Bozkurt, O. (2015). Madde Bağımlısı Bireylerin Bağımlılık Süreçlerinde Ailenin Etkisi Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Ankara
- Çaylaklı, Y., Hanöz, S., Kahyaoğlu, S., Çorapçı. N.S., Şenocak. D., Bekman. S. (2017). AÇEV Anne Destek Programı. İstanbul: Anne Çocuk Eğitim Vakfı.
- Köroğlu, E., (2013). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. HYB Yayıncılık.
- Mutlu, E. (2014). ‘'Madde Bağımlılığında Ailenin Rolü'' y.y. http://dergipark.org.tr/en/download/article-file/954850
- Ögel, K. Aile, Sigara Alkol Uyuşturucu ve Diğer Bağımlılıklar http://www.ogelk.net/Dosyadepo/aile.pdf.
- Ögel K., Taner S., Yılmazçetin C., Ergenlerde Madde Kullanım Bozukluklarına Yaklaşım Kılavuzu IQ Kültür Sanat Yayınları. 2016.
- Ögel K., Bağımlılık ve Tedavisi Temel Kitabı, IQ Kültür Sanat Yayınları. 2017.
- Ögel, K., (2017). Bağımlılık ve Tedavisi Temel El Kitabı. İstanbul: Yalın Yayıncılık
PAYLAŞ